8 Απριλίου: Παγκόσμια ημέρα Ρομά

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ρομά, στις 8 Απριλίου, η Διεθνής Αμνηστία, προκειμένου να επισημάνει τη συνεχή δίωξη των Ρομά και των Νομαδικών κοινοτήτων σε ολόκληρη την Ευρώπη, συνέθεσε την ακόλουθη ενημέρωση σχετικά με τη δυσχερή θέση τους.

Οι διακρίσεις αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρώπη, καθώς επηρεάζουν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρη την ήπειρο. Εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να υφίστανται αποκλεισμό, φτώχεια, κακομεταχείριση, ακόμα και βία, εξαιτίας του ποιοι είναι, τι πιστεύεται ότι είναι ή των πεποιθήσεών τους.

Οι πληθυσμοί των Ρομά και των Νομάδων της Ευρώπης υποφέρουν περισσότερο από όλους. Επί πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, οι κυβερνήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη αποφεύγουν να αντιμετωπίσουν το θέμα. Ήρθε η στιγμή να αφυπνιστεί η Ευρώπη και να βάλει μια τελεία στη δίωξη των περιθωριοποιημένων αυτών κοινοτήτων.

Επισκόπηση

Αριθμώντας μεταξύ 10 και 12 εκατομμύρια ανθρώπους, οι Ρομά αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες και λιγότερο ευνοημένες μειονότητες της Ευρώπης. Κατά μέσο όρο, έχουν χαμηλότερα εισοδήματα, χειρότερη υγεία, ανεπαρκέστερη στέγαση, μεγαλύτερο ποσοστό αναλφαβητισμού και υψηλότερα επίπεδα ανεργίας από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Αυτά δεν είναι απλώς συνέπειες φτώχειας. Είναι το αποτέλεσμα εκτεταμένων, συχνά συστηματικών, διακρίσεων και άλλων παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ειδικότερα, είναι το αποτέλεσμα των προκαταλήψεων -των κοινωνικών, θεσμικών και ατομικών πράξεων διακρίσεων, επί αιώνες-, οι οποίες έχουν ωθήσει τη μεγάλη πλειονότητα των Ρομά στο περιθώριο της κοινωνίας και τους κρατούν εκεί.

Μόνο το 38% των 400 ερωτηθέντων Ρομά σε πέντε χώρες βρίσκονταν σε αμειβόμενη απασχόληση (Ευρωπαϊκό Κέντρο Δικαιωμάτων Ρομά, 2006).

Το 15% των 3.500 ερωτηθέντων Ρομά σε επτά χώρες (Βουλγαρία, Δημοκρατία της Τσεχίας, Ελλάδα, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία) ήταν αναλφάβητοι, και το 31% είχε παρακολουθήσει λιγότερα από έξι έτη επίσημης εκπαίδευσης (Φορέας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, 2008).

1 στους 5 Ρομά που εξετάστηκαν το 2008 υπήρξε θύμα ρατσιστικά υποκινούμενων προσωπικών εγκλημάτων -όπως επιθέσεις, απειλές και σοβαρή παρενόχληση- τουλάχιστον μία φορά τους τελευταίους 12 μήνες. 

Αποποίηση της ευθύνης

Οι υπολογισμοί για τους πληθυσμούς Ρομά που περιλαμβάνονται στην παρούσα ενημέρωση προέρχονται από την ιστοσελίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Στην ενημέρωση αυτή ο όρος «Ρομά» χρησιμοποιείται σε πολλές διαφορετικές υπο-ομάδες των Ρομά, διαψεύδοντας την κοινή παραδοχή ότι οι Ρομά αποτελούν μια ενιαία ομοιογενή μειονότητα, όπως και οι Νομάδες.

Όσον αφορά τα στοιχεία του πληθυσμού, το Συμβούλιο της Ευρώπης, οι εκτιμήσεις του οποίου χρησιμοποιούνται εδώ, αναφέρεται στους Ρομά, Σίντι, Καλέ και στις σχετικές ομάδες στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των Νομάδων και των Ανατολικών ομάδων (Dom και Lom), και καλύπτει την ευρεία πολυμορφία των ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται ως «Αθίγγανοι».

Η παρούσα ενημέρωση (δείτε Παράρτημα) αντανακλά, κυρίως, πληροφορίες από την ίδια την έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας σχετικά με ορισμένες από τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων εις βάρος των Ρομά στην εκάστοτε χώρα. Η λίστα με τις ανησυχίες που περιλαμβάνονται δεν είναι εξαντλητική. Εκφράζει κυρίως το έργο της Διεθνούς Αμνηστίας και, εφόσον είναι διαθέσιμες, βασικές πληροφορίες για χώρες όπου η Διεθνής Αμνηστία δεν έχει ασχοληθεί με αυτές τις δραστηριότητες.  Στο παρόν έγγραφο περιέχονται στην ελληνική γλώσσα, εκτός από την εγγραφή για την Ελλάδα, εγγραφές για Ιταλία, Ρουμανία και Σερβία. Το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας εστιάζει τη δράση του στις 3 τελευταίες χώρες. Εγγραφές για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες επισυνάπτονται σε χωριστό έγγραφο στην αγγλική γλώσσα (δείτε Country Entries_English.doc)

Τα αριθμητικά στοιχεία του πληθυσμού των Ρομά προέρχονται από μια εκτίμηση του Συμβουλίου της Ευρώπης, το 2012.

Κάποια στοιχεία για την Ελλάδα

Πληθυσμός Ρομά: 265.000 (2.47%)

Στατιστικά στοιχεία:

Το 2008, το 54.7% των Ρομά δεν πήγε σχολείο. (Έκθεση της ΕΕ: Προώθηση της Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά, Δεκέμβριος 2011)

Η παιδική θνησιμότητα ανέρχεται σε 11.6%. (Έκθεση της ΕΕ: Προώθηση της Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά, Δεκέμβριος 2011)

Τρέχοντα Ζητήματα:

Εξακολουθούν να αναφέρονται εξαναγκαστικές εξώσεις και απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης σε διάφορους καταυλισμούς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οικογένειες Ρομά εκδιώκονται περισσότερες από μία φορές.

Το 2010, η Ελλάδα κρίθηκε ένοχη δυο φορές για παραβίαση διεθνών συνθηκών ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε σχέση με περιπτώσεις εξαναγκαστικών εξώσεων και τις συνθήκες διαβίωσης των Ρομά.

Μελέτες περιπτώσεων:

Τα παιδιά Ρομά αναφέρεται ότι εξακολουθούν να διαχωρίζονται στην εκπαίδευση και δεν έχουν γίνει αποτελεσματικές προσπάθειες για τη βελτίωση των ποσοστών εγγραφής τους ή για την εξασφάλιση ότι η εκπαίδευσή τους θα είναι πλήρως ενσωματωμένη.

Διαβάστε το Φυλλάδιο του Προγράμματος "Εκπαίδευση Παιδιών Ρομά"